1. KUARRENTAKO ERREGELA
Kuarrentetatikan
nai nituzke nik
nere ixil gauzak
argitaratu.
Nere Jangoikoa,
zuk erakustazu
zer egin,
nola itz egin.
Laga nituen nik
nere ixil gauzak
maitetxo batengan:
saiatu bear det
jakitera
mudatu ote dan.
Triste daukat biotza,
nere laztana,
zugaitik
zer egin ez dakit,
erremedia nazazu
pena onetatik.
Aingerutxoa,
jarri ziñaden
biotz nerean betiko
ala deritzat nerekiko.
Damu det bestek eramatea
zu biotz neretikan
ez deritzat mudatuko zerala
oraingo fedetikan.
Aingerutxo oni
esanaz nago beti:
biok alkarrekin
bear degula bizi.
Sartu zat biotzean neurgana
eta ezin apartatu;
zer egin
erakustazu.
Egin det alegiña
sartu zat zure miña
egun da santa sekulako,
nere aingeru piña.
Ai! au penaren aundia!
esan dezadan egia,
zabala dago zure begia
nere pena guzien konsolagarria.
Erramuren mezpera ezkeroztikan
etzerade nere maite polita
beiñere ateratuko
neronen biotzetikan.
Biotzean sartuta
ezin apartatu
arren, konsola nazazu,
Beti penaz, Oi! nago urriki,
el zaizkit Zeru altua;
zerorrek ondo dakizu
nere trabajua.
Nere buru guzia
galdurikan
ni emen nago;
erremedio on bat, arren,
indazu niri
ill baño lenago.
Esperantza dadukat nik,
maitea, zugandik,
sendatuko nazula
miñ onetatik.
Nere maiteak
ezagutzen bait du
daramaizkidana
pena andiak;
aditzera ematen
asi dirade
noizbait aren begiak.
Nere maitea ez bada, arren,
geiago egin negarrik;
zure suspirioak neuri
biotza erdiratzen dit.
Bostetan esan dizut
nik zuri
biotz nereko berri.
Nere itzaren jabe nago ta
badakizu ez dirana bi;
beragatikan zor diskiratzu
graziak partikularki;
aspaldi da esan nizula
zuretzako nengoela ni.
2. SAN SEBASTIAN
Ardoak para gaitu
kantari bi eta dantzari;
ez gaituk mutillok egarri
ez ori segurki.
Gure kondizioak beti
tabernarako
eskean gure finak
berdin bearko.
Ezin faltatu,
kondizioak guk
onak ditugu.
Goizean joaten gera
tabernara
eta arratsean
beranduan etxera
gerok joaten gera.
Bañan alere betor ardoa,
edan dezagun
eta gauden alegere.
Atzo eta egun
ta eranegun ere bai
izandu diagu
errian jai.
Tabernan beti
sarturik gaude
edanaz ardo gorriti
orditu gabe, zuti.
Arropea zar
eta eztarria garbi
zorra franko bai
baña artzeko gutxi.
Bart gure etxean aserre
batzuetan bai neur ere;
ez orain bere;
gauden alegerementean,
egongo geraden artean,
leku batean,
pitxar aldean,
berdin gure fiñak
bearko dik
hospitalean.
Au da San Sebastian
orain dantza gaitean,
ia goaz erdian aurrera.
Dantzan dabilenak
arin zetik oñak
baldin ezpaditu oñak ariñak
ez du luzitzen,
bañan orrek ederki dik dantzatzen.
Ardoaren bentajak
ain dirade aundiak guretzat
gure biotzak
ardorikan edan gabez
zeauden otzak.
Atzo goizean tabernan
ongi neurria
edan nuen
txopiñ erdia.
Esan bear det egia.
Arretxek ill ziran
neuri egarria.
Zorionean nintzan
mundura ni jaio
zergatik deran naiago
ardo gorri nafarreti
andrea baño.
Ardoa ta kartak
ditut adiskide;
ez det nik
beste maiterik.
Ez det bearrerako
afiziorik, alerik:
ardoak naduka
enamoraturik.
Ardorik ez bada
neronen biotza
gelditzen da motel
eta ill otza.
Luzatuko liket
biziak
neretzat balira
ardo guziak.
3. GALANTAK
Dama gazte galant bat
ekusi det bart arabaketan
engañatutzen nauela
bere ustetan,
ez naiz fiatuko berriz
arren itzetan.
Maite nauela aniz
esan izan dit asko aldiz.
Dama gazte galant oni
nai izan diot ongi oraindañokoan:
gau eta egun idukitu det gogoan.
Maite ninduzula aniz
biotz biotzetik;
esan didazu askotan
zerorrek jakingo
bait dezu zergatik.
Aingerutxoa, nai dituzu
besteak bat bezala zuk bi.
Nai badezu egin
maite biren jabe
gelditu zintezke
bada bat ere gabe.
Galai alaia nik naia.
–zerade zu beti–
iduripen gaiztoak
kendu bear dira burutik:
munduan diraden gizonak
utziko ditut nik zugatik
baldin nai banazu ni.
Galai gaztea,
zu penaturikan ikustea
badakizu dala
neretzako illzea
egizu gauza oek
burutik uztea.
Atoz,
nere aldamenera zaitea
biotzetik etzaitut
utziko nere maitea.
Dama gazte, begi argia
esaten banazu egia
zurea izango naiz beti
itza ematen banazu
biotzetik;
begira ordean
niri besterekin ibilli jostatzen
alakorik etzait gustatzen.
4. TXANTXAKAK
Txatxantxo gazte polit bat
maitatzen det aspaldian
bera bezelakorikan
ez dago errian.
Gorpuz galanta du egokia,
illea guziz lodia,
begi beltx alaiak, gerri lirain,
ezpaña, txit gorria.
Galai gazte aniz
damatxo onen ondoren dabiltz
gau ta egun;
beste bat alakorik
ez bait dago iñun:
ederra da segurki,
berak ere badaki;
bizia galdu lezatke
edozeñek argati:
engañaturik gaduzka
beste asko eta ni.
Gaztetanik du aingerutxo onek
guztiz asko ikasi
aldamenean, beti nai ditu
aberatsak ikusi.
Aingeru au eta
beste lau galai gazte
arrats batean
polikitxo eta gozotxo
zeuden alkarren aldean.
Itz egin zioten ederki,
bañan ez dakit
maite ote duten biotzeti.
Zure ondorendik
dabiltzan galai gazteak
baldin badirade
etxe oneko semeak
beren idekoak
naiko dituzte emazteak.
Zu utzirik artuko dituzte besteak.
Maite zaituztela
esanagatikan zuri
juango zaizkitzu
itzuli.
Ezkonzeko firme
eman arren itza
galai aberatsakin
kontuz zabiltza.
Izan zenzake miña,
orain ez bada ere bai gero
adiskide oriek egiña.
Nai dizutela asko
esango dizute beti
bañan ez nik bezala
biotz biotzetik.
Galai maitagarria,
iru urte ontan
badakizu bai
nere barrengo berria.
Nai ditut asko
biotz biotzetik
ez det iñor
zu beste maiterik.
Gau eta egun beti
zauzkat gogoan
zu beste maiterik
ez det munduan.
Galai aberats guzi
guziak ditut utzi,
zergaitik nai dedan
zurekin bizi.
Oroitzen naiz ongi
nola esaten nizun
arrats batez geundela
bakarrik
itz egiten gelan
zu ta ni,
beste guziak baño
askoz maiteago
izango zinduztala
beti, beti.
5. EUN DUKATEKOA
Eun dukatxo
banituen bada nik
orain bi urte
nere aitak emanik.
Erdiak maiteari
niozkan eman
eta beste erdiak
edan eta jan.
Ez det orain bat ere:
orrengatikan maiteagana
joan ninzan bart ere,
joango ere bai
nere maite politak
baldin badu nai.
Nola naiko ez det bada nik,
maitea, etorzea zu
baldin zuretzako
izan bear banazu.
6. BETRONIO TXIKIA
Betronio,
zu diruak aituagatik
maite zaitut bada
biotz biotzetik.
Baldin zuk ni ala
nai banazu izan
Jainkoaren legeak
agintzen duen gisan
zure emaztea izateko
jaio ninzan.
7. BETRONIO AUNDIA
Betroniok
Pepatxori
dio
biotzetik amorio.
Zu zara Betronio aundiaren
txatxantxo piña.
Bestek eramatia
izango nuke nik miña.
Aurra maitea,
zerorrek dakizuna da
gauzarikan oberena
dala gizona,
indarrak berak dituana,
badakizu bada
nai izateko dana,
argatik dizut nik
aditzera ematen
bizi bear degu
alkar amatzen.
8. AZALANDARE
Azalandare saltzera,
maitea,
ziñan etorzen,
begiak argi eta
kolorea gorri.
Naitasun aundia zeñidala
sinistu nuan egia zala,
bañan geroztikan jakindu baitet nik
bestegandikan ixillik
ez dirazula naiko
ezpadet dirurik
banekike segurki
ori dala egia,
penaz ill naizala ni
zenduke berria.
9. ERREGELA ZARRA
Atsekabe gaizto bat
dadukat biotzean;
eritzen nau, maite,
zuzaz oroitzean:
Egunaz eta gabaz,
ordu guzietan,
nai nuke kendu baña
gelditzen zait bertan.
Ar gaizto au portitza da
zulatutzen nau lazki;
urtebete onetan
narabil txit gaizki.
Eziñ jan, eziñ edan,
eziñ lorik egin,
nere barrengo korde
guzietan det miñ.
Gaitz au kentzeko zera
maitia sendakin.
Aingerutxoa, badakizu
min au nondik datorren
senda egidazu arren.
Len baño len,
guztia ezpada
erdia bederen.
Ill bear det bestela
egun gutxi barru,
aurkitutzen naiz ia
ez mami ta ez larru;
ainbeste biguntasun
nere maiteak al du,
muga aldia on au
galdu naiko ez du,
beretzat izateko
usterikan badu.
Zuri itz egin eta laster
esan nioten Aita Amai
zu bear zinduztadala,
baldin bazuten nai.
Bata bezela minzatu
zitzaidan bestea,
zu izango ziñala
nere emaztea.
Aien borondatea zala,
zuk nai bazenduen ala.
Adieratzo nizunean
nik aien borondatea,
naitasuna agertu zeñidan,
nere maite maitea.
Gerozti izan dezu
aldaira aundia,
nai badezu esan egia,
orduan alaiago zenidan
ifinten begia,
besteri nai diozula
artu det berria.
Utsik aurki geldi zintezke,
aingerutxo gaztea,
ni seguru naukazularik
nai badezu bestea.
Esan behar dirazu bertan egiazki
baldin nai badirazu niri,
eman bear diozu
etsimena besteari;
ezin izan zinzeke
iñolaz ere bi.
Galai gaztea engañaturik
aurkitutzen zerade,
ez det maite iñor besterik,
zu zerade nere jabe.
Iduripenak dizkitzu
eman naitasunak;
ez det maiterik iñon
baizik ezagunak;
iñoiz egiñagatik
oekin jardunak,
badakizu dirana
zure gazte lagunak.
Izan zaitez gizon,
zu anbat maite deranikan
ez det bada nik iñon.
Uste baldin badezu
besterena naizala,
engañaturik zaude,
ez naiz bada ala.
Itza eman nizun
ta nai nuke ornitu,
jostaketara ez naiz oitu;
ain gutxi bestek itza
zuk baizik kojitu.
10. EUN DA BIKOA
Soñu onen puntubak
dira eun ta bi.
Adizkide bati
beste ainbeste dukat
emanik nago ni.
Nere ustez aurkitzen da
pagaturikan ongi;
geiago bear baldin badu,
esaten diot orri,
eskatu nai badio
baduela nori:
langai orretatik libre
arkitzen naiz ni.
Naitasunik baldin badio
badu biderikan aski,
ematen badizu nik ainbat
ezta izango txit gaizki.
Nai dezunean atoz
artzekoen eske;
nik badet ainbeste,
bidezkoa dezula
baldin badezu uste,
zorrak geroko utzi gabe
pagatu nai nituzke;
lengoak eman nizkitzula
oraintxe da bi urte;
etxean baneuzka gaur
naiago nuke:
ala ere beti
izango zaitut maite.
11. AMOREA MARGARITATXO
Amorea, Margaritatxo,
nola zagoz tristerik,
zagoz alegererik!
Zu orrela ikustea
ez det nik atsegin,
nai badezu jakin.
Atsekaberik asko
zu ikustean nik,
oi daramat maitea,
biotzean ixillik.
Bañan alferrik.
Jakinean aurkitutzen naiz
etzaudela nerezat
bañan ezin aztu zat.
12. PUNTA MOTZ
Gure akerrak ditu
punta biak motzak,
zerren galdu ziozkan
neguko izotzak.
Aker galanta da ta
guziz egokia;
damurik ikusten det
puntak ebakia;
alferrik ematen diozkat
jana ta jakia.
13. ERRIBERA
Erriberaren alaba
kolore gorria,
ederki dantzatzen dezula
zabaldu da berria;
plazan ekusi nai zinduzket
txatxan maitagarria.
Deituko zaitut bada
urrengo jaiean
serbitu nai banazu
bear dan gaiean
nere pozkida aurkitzen da
dama, zure naiean.
14. ONDARRABIA AUNDIA
Ondarrabian daude
dantzari bi ederrak;
ezagutzen ditu Bernardak;
dantzara ezpadute
eramaten berak
gajo onek egiten ditu
benazgo negarrak.
Bata da Martin
eta bestea Patxiko;
au ekusi gabetanik
ez luke etsiko.
Soñu zarretan ere
dantzariak dira;
zoraturik dago beti
Bernarda oiei begira.
15. ONDARRABIA TXIKIA
Felipe Bostgarrena
zanean etorri
Españiara agintari,
Irunen dantzatu zan
Patxiko txikia;
arritu zuen jende guztia.
Arren dantzatzeko
jakinduriak,
pozkidatu zituen
Españiako gizon aundiak.
Errege maite du Ondarrabiak.
16. NAPARTXO
Naparroatik etortzen da
ardo gorri gozoa;
artxek konsolatzen dit
niri biotz gaxoa.
Bizikai ona baita guztiz
erosteko dirua balitz
edango nuke asko aldiz
naiz etxera eraman zaldiz.
Ez det abererikan,
dirurikan ain gutxi,
bañan, adiskide
tabernako Luzi,
ez nezake bada nik
edan gabe utzi,
zergatik berak nauen bizi.
Ardorik edan gabe
nagoen eguna
eduritzen zait bada niri
dala guziz illuna.
Pitxarra ongi bete bedi;
eta sarritan eman
edatera niri;
biotza aurkitzen zat
motel eta eri.
17. ORMATXULO
Ormatxulo batetik
gau batean igesi;
arratoi beltz andi bat
nuen nik ikusi;
Zijoan pizkorki.
Noranai saltatzeko
etzegoen gaizki:
bañan atzaparra zion
katu batek ezarri.
Umildu zan sarri.
18. UPELATEGI
Edan ezak goizean
txuritik onetik,
arratsaldian
gorritik, obetik.
Ala egiten oi diat nik;
eta ik egik albadagik;
on egingo dik.
19.TXIPIRITONA
Plazaren erdira irtenik
andrea ta gizona
dantzatu bear dute ongi
biak txipiritona;
anziñako usario au
txit da ona.
20. ERREBERENZIA
Erreberenzia
Gorputz egunean
Elizan sarturik
Jaunaren aurrean,
ezpata birekin
laudatuaz gure Jauna
badakigu dantzatzen dana.
Onestasun guziz andiarekin
lendabizi Jaunari agur egin;
ala agintzen baitigu legeak
zeren gaituen guztiok bereak.
21. TXAKOLIN
Txakolin, txakolin
txakoliñak on egin:
Maritxo, arintxo da Martintxo.
Ase naiz nafarrez:
txuri gorri ta beltzez
jarri naute miñez,
gabe ere onik ez.
22. MIZPIROTZ
Zure aitak esan dit,
nere maite polita,
mispirak dauzkatzula
ustelzen jarrita.
Janari gozoa
da guziz mizpira;
otz ustela
plazan salduzen zaudela,
begira erosleai
benaz eta ernai,
galdua zera bestela.
Salmenta txarra dute
mizpira zimurrak,
bigundu arteraño
mami ta ezurrak.
Salmenta onekoak
badira mispirak,
erosi gabetanik
gelditzen ez dira.
Gozoa eta piña
eguteran egiña,
ez da izango miña.
Ikaratzen baditu
agin eta ortzak
jaten asi orduko
mizpira ustel otzak.
Gozoa dalarikan
ditu bere tatxak
arantzakin osto txit latxak
zimurtu ezkeroztik
elkor ta minkatxak
badakit dirana gaitzak.
Kuidado andia bear du
zerren eltzen da txit berandu,
sosoia egiñ arte
elduegia ere
ez bait da on beñere:
arretaz kontu egin
bear zaio mispirari;
lanik asko izango baita ala ere.
Esaten dizut
zure onerako,
etzaizu bada
sekulan damutuko.
23. GRAZIANA
Amorioak nauka
biotzetik eri;
esan gabetanikan
ezin nengoke ni.
Pena bat, oi, daukat biotzean gorderik.
Graziana ikusi nuen ezkeroztik.
Ai! au pena ta naigabea!
maitetxo, Graziana,
zureganako miña
sartu zat nigana.
Badakite zeruak
maite zaitudala;
nere poza lizake
baninduzuala;
Zuregan dago
nere ona eta gaitza
eman biar dirazu itza
bestela ill bear det,
nere maite biotza.
Maite izango zaitut beti,
zuk ala biotzetik
baldin banazu ni.
24. BELAUN TXINGOA
Euskal errietako
soñu ezti,
izan dana beti
guzien gañetik,
billatu det lurpean sartua
bai eta aztua
zeren dan zartuba.
Ateratu bear nuke plazara
nerekin dantzara;
oraindik gauza da,
ikusiko da
zein atsegiña;
bizarra urdiña
baña txit ariña.
25. GIZON DANTZA (hitz neurturik gabe)
26. GAZTE DANTZA (hitz neurturik gabe)
27. ETXEANDRE DANTZA (hitz neurturik gabe)
28. GALAIEN ESKU DANTZA (hitz neurturik gabe)
29. NESKATXEN ESKU DANTZA (hitz neurturik gabe)
30. EDATE DANTZA (hitz neurturik gabe)
31. EZPATA DANTZA
Gaur ezpata dantzari
aurren azkendari
Korpus da San Juan
dituztela gogoan,
Zaldibiatarrak
gazte eta zarrak
oi dabilza dantzan
beren Erriko plazan.
Gozo edo mina
Martin danboliña
arturik berekin
Errikardorekin
dantzari ariña
omen da kapagiña
Juan Martin,
nik ori ongi jakin.
Geldi, geldi, geldi,
Berdillariri
erabili konpasa,
ez dakion pasa,
Mariñek badaki
nola erabaki
aren zortzikoa;
ez du lendabizikoa
Diego Beltza
asko oi da altxa
arturik ezpata,
dantzari polit bat da.
Iru txiki eta
txiki-txiki
geienean aurrean,
biak alkarren parian.
Ah! nolakoa olakoa
dantzatzen ezpata bi
ikusirik nago ni;
aren anka eta planta
ez da itxusia,
plaza asko ikusia.
Zubieta
badu beta
dantzatzen zortzikoa,
guziz da pijoa;
ermentaria
zer dantzaria!,
eta Longinos
ikusi dut iñoiz.
Etxerik etxe
an ta ementxe
gizonak eta mutillak.
Salto ta brinko
egiñik pijo
ustutzeituzte botillak.
Zeñek atxi
olako Patxi
erabilten ezpata.
Zankoak arin
orain baldin
arras galdu ezbada.
32. BROKEL DANTZA (hitz neurturik gabe)
33. PORDON DANTZA (hitz neurturik gabe)
34. JORRAI DANTZA (hitz neurturik gabe)
35. AZERI DANTZA (hitz neurturik gabe)
36. BIZKAI DANTZA (hitz neurturik gabe)
37. BIGARREN ALDIAKO ZUBIAK EGITEKO SOÑUA (hitz neurturik gabe)
38. DANTZA BUKATZEKO SONUA (hitz neurturik gabe)
39. ALKATE SOÑUA
Alkate jauna, bedori
ezagutzen degu agintari.
Jostaldiatu nai genduke
bedorrek atsegin baluke,
naierara ta garbi.
Iñori ez gaitzik egin
izan ez nezakean min:
atsekaberik ez eman niri;
jostatu zaitezte emeki,
Erria pozkida dedin.
40. PROZESIOKO SOÑUA
Gure Jaungoiko maitatia
izanik ongille aundia
zerutik etorri zan,
bai, lurrera.
Adanen bekatu gaiztoa
sendatutzera
bestela ginjoatzen galtzera.
Guztion Jaun ta Jabe Zu zera.
41. ALBORAETAKO SONUA (hitz neurturik gabe)
42. BUKAERA (hitz neurturik gabe)
43. EZKON BERRIAK LOTARATZEKO SOÑUA
Ezkonberriak
pozkidaz daude,
pozkidaz daude,
egin diralako gaur
alkarren jabe
elizan:
gauza ederragorik
ezin izan,
Hai! orain banego
ni zuen ditxan!
44. AUR TXIKIAI LO ERAGITEKO SOÑUA
Aurtxo txikia negarrez dago,
ama emazu titia;
Aita gaiztoa tabernan dago,
pikaro jokularia.
45. AITA SAN INAZIOREN MARTXA (hitz neurturik gabe)
46. KANTA URIAKO MARTXA (hitz neurturik gabe)
47. ZEZENAN SONUA (hitz neurturik gabe)
48. ZAPATAGILLEN SOÑUA (hitz neurturik gabe)
49. ESKU ALDATZEKO SOÑUA (hitz neurturik gabe)
50. AITA MEAGERREK ARDOARI JARRITAKO ITZ NEURTUEN SOÑUA
Ni naiz txit gauza gozoa
eta pozkida osoa:
beltza naiz ta zuria,
illuna ta argia,
indarra naiz ta garboa
eta izena det ardoa.
51. NESKATX GIZONKOIAK ERRITIK BOTATZEKO (hitz neurturik gabe)
52. GORPUTZ GOIZEKO SORTZIKOA (hitz neurturik gabe)